Onderzoek kleine verpleegsterhaai

Wie kent de kleine verpleegsterhaai?

De kleine verpleegsterhaai is een van de zeldzaamste haaien ter wereld en komt uitsluitend voor in de ondiepe riffen en lagunes van de westelijke Indische Oceaan. De soort staat als ernstig bedreigd op de Rode Lijst en de populatie is in de afgelopen 30 jaar met wel 80% afgenomen, met regionale uitstervingen tot gevolg. In tegenstelling tot veel andere haaisoorten heeft de kleine verpleegsterhaai weinig commerciële waarde. Er is daardoor nauwelijks iets over de soort bekend, en hij wordt vaak over het hoofd gezien in natuurbeschermingsplannen.

Leren van haaien 

In verschillende Europese aquaria leeft een kleine maar genetisch waardevolle populatie haaien onder deskundige zorg. Deze dieren kunnen cruciale informatie opleveren voor het behoud van deze schuwe soort. Denk aan voortplanting, hun dag-/nachtritme en foerageergedrag. Maar ook leren we veel van hun DNA; het erfelijke materiaal in hun bloed, maar bijvoorbeeld ook in het slijm tussen de kieuwen.  

Uitgebreide genetische analyses geven inzicht in de genetische diversiteit en hun geografische oorsprong; oftewel: uit welke regio’s kwamen de voorouders van deze dieren? Dieren passen zich over tijd aan hun omgeving aan, dus hoe nauwkeuriger je ze terugplaatst hoe groter de kans op succes. Zowel voor de soort, als het gehele ecosysteem

Het juiste leefgebied vinden, en beschermen

Klimaatverandering en overbevissing hebben de ondiepe riffen en lagunes waarin de kleine verpleegsterhaai ooit floreerde sterk veranderd. Stijgende oceaantemperaturen hebben koraalriffen aangetast, terwijl ongereguleerde visserij belangrijke soorten heeft weggenomen en weinig schuilplaatsen heeft overgelaten voor deze langzaam bewegende roofdieren.

Naast genetisch onderzoek moet daarom ook het oorspronkelijk leefgebied worden beschermd. Stap 1 is het uitzoeken van de gezondheid van riffen, de beschikbaarheid van prooien en de stabiliteit van het milieu. Daarnaast wordt samenwerking opgezocht met lokale gemeenschappen, vissers en natuurbeschermingsorganisaties om draagvlak op te bouwen, zodat natuurbescherming en potentiele herintroductie-inspanningen zowel ecologisch verantwoord zijn als worden gesteund door de mensen die hun leefgebied delen met de haaien.

Belang

Gezonde haaienpopulaties spelen een belangrijke rol in het reguleren van rif-ecosystemen. Het herstel van de kleine verpleegsterhaai kan daardoor ook  bijdragen aan het herstel van aangetaste leefgebieden. Hopelijk kan dit onderzoek een eerste steentje bijdragen!