Het Lloyd-waterfiltersysteem: het gebouw als machine
Uniek aan het ARTIS-Aquarium is het nog steeds werkende Lloyd-waterfiltersysteem. Met zijn metselwerk en buizenlabyrint voorziet dit systeem al bijna 140 jaar lang het hele Aquarium van natuurlijk gefilterd water, wat zoet- en zoutwaterleven mogelijk maakt in de ruim 60 verschillende aquaria.
De eerste professionele ‘aquarist’
Zoöloog William Alfred Lloyd (1826 – 1880) was een belangrijke kracht achter de verschillende aquaria die in de 19de eeuw in Europa werden gebouwd. In 1855 opende Lloyd in Londen een winkel in aquarium-benodigdheden. Later begeleidde Lloyd de installatie van het circulatiesysteem van het nieuwe aquarium in Hamburg. Het succes van zijn systeem maakte Lloyd een internationaal expert op het gebied van filtersystemen in aquaria. Hij overzag ook de aanleg van de pompsystemen in Parijs, Londen (in het Chrystal Palace) en Napels.
State of the art aquarium
Hoewel Amsterdam in 1880 relatief laat was in het openen van een eigen aquarium, kon daardoor wel geprofiteerd worden van de reeds opgedane kennis bij de bouw van aquaria elders in Europa. Er werd veel onderzoek gedaan om het Aquariumgebouw van ARTIS state of the art te maken. Hoofdconservator Coenraad Kerbert (1849 – 1927) maakte bijvoorbeeld een studie van de filtering van het water, waarbij hij gebruik maakte van de ervaringen en expertise van Lloyd.
Lloyd-waterfiltersysteem
Het voortdurend in beweging houden en het filteren van het water is een voorwaarde voor het in leven houden van de collectie. Het waterfiltersysteem in het ARTIS-Aquarium werd aangelegd volgens het Lloyd-systeem, een autonoom ecologisch systeem waarbij langere tijd hetzelfde zeewater door het aquarium circuleert. Het bestaat uit drie delen: een hoogtereservoir, de bassins met levende dieren, en een kelderreservoir met filtreerruimten.
Het gebouw als machine
Een paar keer per dag wordt het water uit de filtreerruimten naar het ongeveer zes meter boven de bassins gelegen hoogtereservoir gedreven, waarbij er veel zuurstof in de bassins komt. Regelmatig wordt het zeewater gedeeltelijk met water uit de Golf van Biskaje aangevuld. Dat gebeurde vroeger met de medewerking van stoomvaartmaatschappijen en tegenwoordig van autotransportschepen, die het als ballastwater innemen. Tegenwoordig is waterfiltersysteem van het ARTIS-Aquarium het enige nog werkende Lloyd-systeem ter wereld.