Tour de buurt - wandelen met ARTIS
De groene oase ARTIS bestaat al bijna 183 jaar op deze plek, geen wonder dat het ook haar verhalen buiten de poorten vertelt. Als je door de Plantagebuurt loopt, vind je overal herinneringen aan ARTIS.
Gebouw Eik en Linden in 1928.
Café Eik en Linde
Neem het bekende café Eik en Linde aan de Plantage Middenlaan 22. Het eerste Eik en Linden (met een-N) bevond zich op de hoek van de Plantage Lepellaan en de Plantage Franschenlaan. ARTIS breidde zich in 1863 uit en kocht toen het stuk waar deze herberg en uitspanning zich bevond. Het gebouw Eik en Linden staat er nog steeds, midden in ARTIS, maar heet nu ‘Het Wolvenhuis’. Het is het huidige verblijf van de wilde honden en dassen.
Café Eik en Linde in het heden.
Westermanplantsoen
Als je wat verder loopt door de Plantage Middenlaan zie je aan je linkerhand het Groote Museum en rechts kijk je uit op het Plantage Westermanplantsoen. Vernoemd naar de oprichter en eerste directeur van ARTIS; G.F. Westerman. Vóór 1963 heette deze plek de Plantage Prinsenlaan, wat weer verwijst naar de Nieuwe Prinsengracht die hier toendertijd dwars door ARTIS stroomde. Deze kwam vervolgens uit op het Entrepotdok. Het gedeelte wat hier liep werd in 1878 gedempt, restanten van deze gracht bestaan nog in ARTIS, nu in de vorm van de 3 vijvers.
Plantage Westermanplantsoen
Het Panoramagebouw
Zo’n 50 jaar na de oprichting van ARTIS, in 1878, richtte G.F. Westerman ook de Panorama maatschappij op. De maatschappij die het Panoramagebouw tegenover ARTIS, op de gedempte Nieuwe Prinsengracht, liet bouwen. Dit prachtige gebouw opende haar deuren in 1880.
Panoramagebouw ca 1913 gezien vanaf ARTIS.
Het Panoramagebouw was de voorloper van de Imaxbioscoop: je stapte binnen in een geschilderde illusie die je 360 graden omringde . In het Panorama gebouw werden op een levensgroot doek geschilderde taferelen getoond met wisselende historische en landschappelijke thema’s. Het gebouw is in 1935 gesloten en gesloopt.
Het Panoramagebouw is rond dezelfde tijd gebouwd als het ARTIS Aquarium. Hoe majestueus moet die Plantage Middenlaan wel niet zijn geweest in de 19e eeuw met al die indrukwekkende gebouwen?
Panoramagebouw ca 1932.
Plantage Muidergracht
Loop nu de Plantage Westermanlaan in en keer links de Plantage Muidergracht op. In het laatste blok vind je de nummer 105 tot 107. Hier waren in de vorige eeuw de ateliers van Hildo Krop en Jaap Kaas gehuisvest. Krops beelden vind je door heel Amsterdam. Jaap Kaas’ (1898-1972) beelden ook, maar het meest bekend was hij als ARTIS-kunstenaar. Hij was er bijna dagelijks te vinden.
Plantage Muidergracht ca 1967.
| https://www.parool.nl/nieuws/nova-zembla-aan-de-plantage-voorloper-van-de-imaxbioscoop~b11143db/ |
| https://onsamsterdam.nl/panoramagebouw-in-de-plantage-was-een-grote-volksattractie |