Homoseksualiteit: puur natuur

Taboe

Aristoteles zag ruim 2.300 jaar geleden al homoseksueel gedrag in het dierenrijk. In die tijd een normaal onderwerp. Tegenwoordig zijn andere seksuele voorkeuren en genderidentiteiten op veel plaatsen echter taboe. Onderzoek in een Afrikaans natuurreservaat liet zien dat 94% van de giraffeparingen tussen mannetjes plaatsvond, maar dit werd slechts gezien als een vorm van ritueel vechten. Gelukkig wordt het onderwerp in de wetenschap steeds toegankelijker. Geslacht en seksueel gedrag in de natuur is namelijk extreem divers. Homoseksuele stellen, biseksuele trio’s, en soorten die van geslacht wisselen zijn heel normaal. Zo ook in ARTIS.

Roze

Homoseksueel gedrag is bijvoorbeeld al bij meer dan 1.500 soorten vogels en zoogdieren waargenomen, waaronder bij olifanten, gorilla’s, pinguïns, leeuwen en gieren. Een van de vele voorbeelden is de flamingo. Gemiddeld is zo’n 5-6% van de flamingoparen homoseksueel. Dat kan in sommige groepen zelfs oplopen tot meer dan 25%. Omdat de mannetjes betere nestenbouwers zijn, zijn mannelijke homoseksuele paartjes goed te herkennen aan hun ‘super size nest’. Ze verjagen soms heteroseksuele paartjes van hun nest, broeden het gekidnapte ei uit, en voeren het jong met de kropmelk die ook de mannetjes in hun hals aanmaken.

Flexibel

Niet alleen seksuele voorkeur is heel divers, ook geslacht is een flexibel begrip in de natuur. Veel bacteriën en schimmels hebben überhaupt geen geslacht, terwijl andere microben er juist weer een heleboel hebben. De eencellige Tetrahymena heeft niet minder dan zeven verschillende geslachten (mating types). Ieder geslacht kan met elk van de zes andere geslachten voortplanten, maar niet met het eigen type. Deze eencelligen hebben zelfs een tweede celkern die volledig in het teken staat van het bepalen van het geslacht. Ook in het plantenrijk is veel variatie te vinden. Veel planten hebben zowel mannelijke als vrouwelijke voortplantingsorganen. Deze zogenaamde eenhuizige soorten hebben ofwel aparte mannelijke én vrouwelijke bloemen (eenslachtig, zoals de els), of hebben bloemen met zowel stampers als meeldraden (tweeslachtig, zoals de tulp). Ook sommige dieren zijn hermafrodiet. Slakken zijn zelfs meestal man en vrouw tegelijk.

En daarnaast zijn er ook soorten die desgewenst van geslacht kunnen veranderen, zoals de zwarte driebandanemoonvis. Groepjes anemoonvissen hebben samen een territorium in de buurt van een zeeanemoon. Het grootste exemplaar is een vrouwtje dat samen met het grootste mannetje een dominant paar vormt. Toch worden alle anemoonvissen als man geboren. Geen punt, want bij het overlijden van het vrouwtje verandert het dominante mannetje in slechts enkele weken van geslacht.

 

Leren van de natuur

In de natuur zien we dus veel verschillende geslachten en seksuele gedragingen. Het is echter lastig om te bepalen of dieren daadwerkelijk homo/biseksueel zijn of alleen maar het gedrag vertonen. Voor mensen is het verschil tussen homoseksueel gedrag en homoseksualiteit subtiel, maar helder. Niet iedereen die zich homoseksueel gedraagt is dat ook echt. Andersom koppelen niet alle homoseksuelen hun gevoelens aan hun seksuele gedrag. Denk bijvoorbeeld aan mensen in een heteroseksueel huwelijk, die toch verlangen naar een seksegenoot. Dit maakt het lastig om bij dieren vast te stellen of ze wel ‘echt homoseksueel zijn’ of alleen maar ‘homoseksueel doen’. Amerikaans onderzoek naar schapen heeft aangetoond dat rammen die zich homoseksueel gedragen, verschillen in hersenen en hormonen vertonen die vergelijkbaar zijn met de verschillen die zijn gevonden tussen homo- en heteroseksuele mannen. Deze rammen zijn dus homoseksueel. De uitspraak ‘homoseksualiteit is onnatuurlijk’ is dus onzin. Sterker nog, heteroseksueel gedrag is soms zelfs de uitzondering. Er is wel een groot verschil tussen mensen en dieren. In het dierenrijk wordt je niet bestraft voor een geslachtsverandering of andere seksuele voorkeur. We kunnen dus nog een hoop leren van de natuur.