Twee dikneuzen erbij

Onlangs kwamen er via het Europese fokprogramma in het Apenhuis twee dikneuzige grijpstaartstekelvarkens bij, twee vrouwtjes. Waarom zitten ze niet gezellig bij elkaar? Waarom is hun huid soms geel? En hoe leven deze dieren oorspronkelijk in het noorden van Zuid-Amerika?

Wie snel door het Apenhuis loopt, kan deze grote knaagdieren zo over het hoofd zien. Als echte nachtdieren liggen ze overdag namelijk opgekruld tussen de boomtakken te slapen, verscholen in het groen. Wat is het toch, dat wij mensen vinden dat dieren altijd iets moeten doen? Goed gecamoufleerd je overdag schuil houden is ten slotte een prima verdediging. Heel veel dieren zijn om die reden nachtactief. Zo ook het grijpstaartstekelvarken. 

Kale grijpstaart

Grijpstaartstekelvarkens hebben iets aandoenlijks. Die enorme neus met snorharen is zacht en vlezig, als een marshmallow. Dit nachtdier kan er erg goed mee ruiken. De kleine kraaloogjes kijken overdag wat lodderig, daar kan het stekelvarken niet best mee zien. Dat hoeft ook niet, want op geur, gehoor en tast vindt hij hoog in het regenwoud prima zijn weg. Het is een echte boombewoner, met een grijpstaart. Deze is even lang als het lichaam en de langste van alle Amerikaanse stekelvarkensoorten. De staart zonder stekels ‘grijpt’ net als bij slingerapen als een soort vijfde hand om bomen en takken. De eigenlijke hand (voorpoot) is ook uitstekend geschikt voor het klimmen in bomen: deze heeft namelijk geen duim. Het grijpstaartstekelvarken leeft dan ook voornamelijk tussen boomtakken. Alleen voor het paren, het jong ter wereld brengen en poepen komt het naar de grond. 

Einzelgängers

Dankzij hun stekelige bescherming leven alle stekelvarkensoorten langer dan andere knaagdieren. Ze kunnen hierdoor ook een tragere voortplanting hebben. Meestal leven grijpstaartstekelvarkens alleen. Ook de twee vrouwtjes in het Apenhuis hebben allebei een eigen vleugel als territorium gekozen. Als zij er goed aarden hoopt ARTIS later ook een man te krijgen en mee te doen aan het fokprogramma. Maar ook paartjes gaan vaak hun eigen gang en slapen alleen. Het verschil tussen een mannetje en een vrouwtje is bij gebrek aan uitwendig zichtbare geslachtsdelen lastig te zien. In dierentuinen wordt bij het jong daarom vaak een DNA-test gedaan. Het jong komt op de grond ter wereld en kan meteen al klimmen met de goed ontwikkelde klauwen. De kleine is bedekt met een dik pak oranje haren. Gelukkig voor de moeder komt het met zachte stekels ter wereld, die binnen een week uitharden. Het mannetje besproeit het vrouwtje en hun jong regelmatig met urine, zodat hij ze goed kan onderscheiden van eventuele indringers. Zowel het mannetje als het vrouwtje markeren hun territorium met urine en met een muskusachtige stof door hun onderlijf over takken en bomen te wrijven. 

Grootste belager maar één centimeter

Het grijpstaartstekelvarken houdt de zwart-wit-bruine stekels goed in conditie met een sterk ruikende, gele was. Deze was kleurt ook de huid hier en daar geel. Blijkbaar zijn de stekels voor deze soort zo’n effectieve bescherming, dat ze nauwelijks natuurlijke vijanden hebben. Wel worden ze lokaal door de mens graag gegeten en dus bejaagd. Maar hun grootste belager is heel wat kleiner: de één centimeter grote bloedzuigende roofwants Eratyrus mucronatus. Dit angstaanjagende insect heet in het Engels vampire bug. Het zuigt met de lange steeksnuit bloed van zoogdieren, vogels en soms ook de mens. 

Grijpstaartstekelvarkens kunnen nogal luidruchtig zijn. Zo communiceren ze over grote afstanden met lang gekreun en gillen ze bij korte interacties. Met gegrom en geklik dreigen ze en met piep- en sisgeluiden reageren ze op een bedreiging. Bij schrik slaken ze een heel hoge gil. De kans om iets hiervan te horen in het Apenhuis is het grootst aan het einde van de dag. Zeker nu de dagen korten…