Licht uit, sterren aan
Tijdens de donkere dagen is wat extra licht best welkom. Toch is de duisternis erg belangrijk voor ons. Overmatig gebruik van licht heeft grote gevolgen voor mens, dier en plant.
Vanuit de ruimte is duidelijk te zien dat de mens veel licht veroorzaakt. De hoofdsteden in Europa zijn aan de nachtelijke zijde van de aarde van grote afstand individueel aan te wijzen. Al dat licht zorgt voor steeds meer overlast. Onze lichaamsfuncties hebben een ritme dat afhankelijk is van de balans tussen dag en nacht. Denk maar eens aan de ontregeling die een jetlag of een nacht overwerken kunnen veroorzaken.
De lichtvervuiling is de afgelopen decennia enorm toegenomen. Sinds de komst van de elektrische lamp wordt de mens per dag gemiddeld anderhalf uur langer blootgesteld aan licht. Verschillende wetenschappelijke onderzoeken laten zien dat er een relatie is tussen dit lichtoverschot en slaapstoornissen en stress.
Lichtvervuiling in Afrika en Europa
Bij dieren leidt een verandering in de verhouding tussen licht en donker tot gedragsverandering. Het trek- en broedgedrag van vogels wordt beïnvloed en de tijdstippen waarop gezocht wordt naar voedsel raken ontregeld. Dat tast de conditie en alertheid van dieren aan. Bij planten wordt de fotosynthese gestuurd door licht. Sommige soorten kunnen niet groeien onder een continue belichting. De kieming, bestuiving en bloei van de plant worden door een teveel aan licht in de war gestuurd. Mensen, dieren en planten zijn daarom gebaat bij een gezonde hoeveelheid donker. In ARTIS kun je dit deze winter midden in de stad ervaren.
Sterrenkijken in het ARTIS-Planetarium
Door lichtvervuiling is een echt heldere sterrenhemel boven Nederland nauwelijks nog zichtbaar. Zeker in de grote steden zie je in het gunstigste geval slechts een paar honderd sterren van de drieduizend die met het blote oog waargenomen kunnen worden. Ook de prachtige Melkweg, die zeker in de wintermaanden goed te zien is, verdwijnt in het stadslicht. Behalve in het ARTIS-Planetarium!
Van december tot en met februari kun je hier hartje winter comfortabel op een kleedje onder de sterren komen liggen. Tijdens voorstellingen die de hele dag doorlopen, zie je de sterrenhemel zoals die eruitziet zonder lichtvervuiling. Speciale sterrengidsen zijn aanwezig om jou wegwijs te maken in het heelal.