Kleurexplosie in geel, rood en paars
Van alle bomen in ARTIS is er geen die zo enthousiast zijn herfstkleuren laat zien als de Amerikaanse amberboom (Liquidambar styraciflua). Elk najaar veranderen de vier amberbomen in ARTIS langzaam van kleur. De eerste herfstkleuren zijn te zien in het topje van de hoogste boom, waar de groene bladeren langzaam in een helder geel veranderen.
Als de laagste bladeren ook hun zomergroen hebben verwisseld voor geel beginnen de bovenste bladeren alweer aan de volgende verandering. Eerst worden ze felrood en vervolgens dieppaars. Bij de allergrootste amberbomen kun je tegelijkertijd alle vier de kleuren bladeren zien. De grootste amberbomen in ARTIS staan in de Japanse Paradijs Tuin en naast de directeurswoning.
De amberboom verliest net als andere bomen zijn groene kleur omdat het blad in de herfst chlorofyl afbreekt. Deze groene kleurstof, die soms ook wel bladgroen wordt genoemd, vangt normaal het zonlicht. De energie uit het zonlicht gebruikt de boom om suikers en zuurstof te maken. Omdat er in de herfst en winter te weinig zonlicht is, heeft het geen nut om het bladgroen te behouden. De boom breekt de kleurstof af om de grondstoffen te kunnen hergebruiken.
Bladgroen is niet de enige kleurstof in bladeren. Als het groen verdwijnt blijft er een gele tint achter. Dit komt van zogenaamde carotenoïden: oranje en gele kleurstoffen die ook in wortels zitten. Net als bladgroen vangen deze kleurstoffen ook zonlicht op, maar het duurt langer voordat ze worden afgebroken. Daarom blijft het blad geel tot het helemaal is verdord.
Extra rode kleurstof
Maar de amberboom heeft nog iets speciaals. Hij begint nu namelijk met de aanmaak van een nieuwe, felrode kleurstof, zogenaamde anthocyanen. Diezelfde stof geeft ook bloedsinaasappels hun kenmerkende tint. Het zijn deze stoffen die de amberboom zo opvallend kleurig maken in de herfst. Want hoewel praktisch alle bomen de groene en gele kleurstoffen hebben, maken lang niet alle bomen de extra rode kleurstof aan. Waarom de Amerikaanse amberboom deze extra kleurstof maakt, is niet zeker. Een theorie zegt dat de kleurstof de bladeren beschermt, omdat het een sterkte antioxidant is en voorkomt dat het blad loskomt van de boom. Volgens een ander idee helpt de rode kleur vraat door insecten tegen te gaan, omdat die beter opvallen op een rode achtergrond en dus eerder opgegeten zouden worden door roofdieren.
Als ook de gele carotenoïden verdwijnen worden de laatste bladeren dieppaars, de laatste kleur voordat de boom definitief zijn blaadjes loslaat. In een grijs en regenachtig seizoen biedt de amberboom nog net een laatste sprankje kleur.