Achter de coulissen

In ARTIS leven dieren die veel aandacht krijgen en dieren die nauwelijks opvallen. De Aziatische olifanten en leeuwen kunnen dagelijks op grote hoeveelheden bewonderaars rekenen. Terecht, deze indrukwekkende diersoorten zijn het waard om bekeken te worden. Het is een feest om olifanten te zien zwemmen en leeuwen met hun gouden haren te zien schitteren in de zon. Maar er zijn ook dieren die door bezoekers nauwelijks worden bekeken. Niet omdat ze onaantrekkelijk zijn, maar ze vallen minder op. In plaats van pontificaal op een boomstam te gaan liggen, zitten ze liever op een beschut plekje in hun verblijf. Een voorbeeld is de nieuwe duivensoort die in ARTIS is komen leven, de zomertortel.

Zomertortels vind ik misschien wel de allerknapste duiven. Het zijn net ridders voorzien van een zilveren nekschild en met roodkoperen vleugels als maliënkolders.  Het is een duif die je in Nederland kunt tegenkomen, al moet je geluk hebben. En het moet zomer zijn, dat gaf zijn naam al weg. Duiven zijn doorgaans niet schuw. Op de Dam in Amsterdam komen ze gewoon op je hoofd zitten. Ook houtduiven en Turkse tortels kun je met het grootste gemak in een park of op een dorpsplein treffen. De zomertortel, de mooiste van alle duiven, is echter een stuk schuwer. Dat zie je vaker bij hele mooie dieren, in vrees voor massale bewondering trekken ze zich het liefst terug in de luwte. Ze zijn als steracteurs die alleen op het toneel kunnen schitteren wanneer ze ook weer in de coulissen kunnen verdwijnen. Dat is onderdeel van de magie. Als sterren altijd in het licht staan verliezen ze glans. Zo ook met de zomertortel. Je ziet ze weinig, maar als ze zich tonen dan word je betoverd.

 

Afgelopen zomer bracht ik enkele weken door in de Achterhoek en genoot van het landschap. Het boerenland is onregelmatig van grootte en wordt omzoomd door heggen, houtwallen en kleine bossen, met daar doorheen spannende kronkelige zandpaadjes waarover ik urenlange wandelingen maakte. Dit omzoomde boerenland wordt een coulissenlandschap genoemd. In het open veld komen vogels, insecten, hazen en mensen samen ten tonele, waarbij ook een rol is weggelegd voor onze ster, de zomertortel. Maar een ster kan alleen schitteren als ze ook achter de schermen kan verdwijnen. Gelukkig vormen de bossen, heggen en struiken de coulissen, een fijne plek om even niet op te vallen.

De zomertortel voelt zich thuis in dit landschap. In de coulissen kun je even bijkomen van de aandacht op het toneel en de bewonderaars met hun verrekijkers naar je laten smachten. Ze wachten maar, eerst een nestje eieren uitbroeden. Het coulissenlandschap is een podium voor biodiversiteit, met leven voor en achter de schermen. Het omzoomde boerenland is echter zeldzaam geworden en vervangen door weilanden zonder beschutting. Een open podium waarop de zomertortel van het toneelbeeld lijkt te verdwijnen. In ARTIS zie ik hem in zijn ridderkostuum onopvallend in een wilg zitten. Ik bewonder deze ster, voor wie hopelijk het slotapplaus nog niet heeft geklonken. Het wordt tijd voor een reprise.

Dit verhaal is door ARTIS-dierverzorger Job van Tol opgetekend als column in het magazine Hollands Glorie . Dit is de column Dierenmanieren uit nummer 3 van 2022.