Dieren zijn het liefst onzichtbaar

“Ik zit op een bank in ARTIS. Er was niemand meer. ’t Was er zoo stil en de bladeren van de boomen ritselden. In de verte kraakte ’t grint, ergens werd een emmer neergezet op een houten vloer, ik hoorde ‘t, maar zag ’t niet.” – Nescio

Horen, niet zien

Door deze vier zinnen op te schrijven heeft schrijver Nescio (1882-1961) een ervaring vastgelegd die hij had toen hij in ARTIS was. Horen, niet zien en dankzij de stilte toch een parkervaring hebben, dat is de essentie van zijn verhaal. Voor onze wereld, die zo uiterst visueel is ingesteld, lijkt het een merkwaardige belevenis. Is in ARTIS niet alles ingesteld op het zien van de dieren?

Dilemma

De uit de 19de eeuw stammende traditie van het zichtbaar maken van natuur werpt in wezen een groot dilemma op. In de natuur willen dieren immers het liefst niet gezien worden. In het wild verschuilen ze zich, voor elkaar en voor mensen. Soms hebben ze een schutkleur, schuthouding of schutvorm om maar niet opgemerkt te worden. Want een zichtbare confrontatie kan het einde van hun leven betekenen.

Natuurervaring

ARTIS probeert dat dilemma te ondervangen door bijvoorbeeld in het Apen- en Vogelhuis dieren de mogelijkheid te geven zich te verschuilen. De bezoeker moet meer moeite doen zich in hun habitat te verdiepen en ziet de dieren soms half, of in een glimp, en neemt ondertussen hun leefomgeving anders waar. Hij staat dicht bij de planten en kan ze ruiken. Die afwisseling in ervaring geeft meer inzicht in de dynamiek van dieren en planten, hun leven tussen licht en schaduw, tussen zichtbaar en verscholen.

Ga ook eens op een bankje in ARTIS zitten en sluit je ogen. Luister naar het park, in plaats van te kijken, en probeer de dieren en de planten te ruiken en zo je verschillende zintuigen te openen voor een diepere en omvattender natuurervaring.